Związek Pracodawców Branży Elektroodpadów i Opakowań ELEKTRO-ODZYSK przedstawił swoje stanowisko Gabrieli Lenartowicz, przewodniczącej podkomisji stałej ds. monitorowania gospodarki odpadami. Organizacja wyraziła w nim zdecydowany sprzeciw wobec proponowanego przez rząd modelu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP), wskazując na jego nieefektywność, brak zgodności z prawem unijnym oraz zagrożenie dla branży.
Jako organizacja zrzeszająca przedsiębiorców z branży gospodarki odpadami, ELEKTRO-ODZYSK sprzeciwił się kontynuowaniu prac nad ustawą w obecnym kształcie, bez udziału wszystkich zainteresowanych stron. Zdaniem organizacji proponowane zapisy nie tylko nie przyczynią się do poprawy sytuacji w zakresie recyklingu, ale mogą wręcz zaszkodzić całemu sektorowi.
Najważniejsze problemy nowego modelu ROP
- Centralizacja systemu i jego quasi-podatkowy charakter
- Rząd planuje przekazanie odpowiedzialności za recykling odpadów opakowaniowych Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
- Oznacza to wprowadzenie nowej opłaty, która de facto jest dodatkowym podatkiem dla firm wprowadzających produkty w opakowaniach.
- Zamiast poprawy systemu, grozi nam wzrost kosztów prowadzenia działalności, a w konsekwencji wyższe ceny dla konsumentów.
- Brak przejrzystości i udziału wszystkich stron w procesie legislacyjnym
- Prace nad ustawą toczą się bez rzeczywistego udziału organizacji odzysku i przedstawicieli przedsiębiorców.
- Taki sposób procedowania budzi wątpliwości co do obiektywności i rzetelności projektu.
- Ryzyko likwidacji organizacji odzysku opakowań
- Obecny model pozwala firmom wywiązywać się z obowiązków środowiskowych poprzez współpracę z organizacjami odzysku.
- Proponowane zmiany doprowadzą do ich zamknięcia, co oznacza zniszczenie istotnej części sektora gospodarki odpadami.
- Sprzeczność nowych regulacji z prawem unijnym
- Zgodnie z unijną dyrektywą ROP, państwa członkowskie powinny zapewnić udział różnych podmiotów w realizacji obowiązków recyklingowych.
- Nowy model zakłada monopol państwowej instytucji, co może prowadzić do niezgodności z prawem UE i sporów z Komisją Europejską.
- Nieefektywność systemu i jego potencjalne konsekwencje
- Doświadczenia z innych krajów pokazują, że centralizacja i usztywnienie opłat prowadzą do mniejszej skuteczności w zbieraniu i przetwarzaniu odpadów.
- Zamiast poprawy jakości recyklingu, możemy spodziewać się wzrostu kosztów i spadku efektywności całego systemu.
- Brak spójności z ustawą kaucyjną – dlaczego dwa różne podejścia?
- Równocześnie obowiązuje ustawa kaucyjna, która opiera się na zasadach wolnorynkowych i dopuszcza działalność wielu operatorów prywatnych.
- Dlaczego więc w przypadku ROP rząd forsuje model centralny, w którym tylko jeden podmiot będzie miał pełną kontrolę nad systemem?
- Skoro rynek może efektywnie zarządzać systemem kaucyjnym, dlaczego odbiera mu się możliwość działania w zakresie ROP?
- To niespójność, która budzi poważne wątpliwości co do intencji legislacyjnych.
Postulaty organizacji:
- Wstrzymanie dalszych prac nad ustawą w obecnym kształcie.
- Pełne włączenie organizacji odzysku i przedsiębiorców w proces legislacyjny.
- Opracowanie systemu, który będzie oparty na konkurencyjności i sprawdzonych mechanizmach rynkowych, a nie na monopolizacji przez państwowy fundusz.
- Zastosowanie w systemie ROP podobnych zasad jak w ustawie kaucyjnej – jeśli system kaucyjny może działać w warunkach konkurencji, to model ROP również powinien na nią pozwalać.
ELEKTRO-ODZYSK zapewnił także, że jego członkowie są gotowi do udziału w posiedzeniach podkomisji oraz do konstruktywnej współpracy nad rozwiązaniami, które rzeczywiście poprawią system gospodarki odpadami w Polsce.
Dokument został przekazany sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w dniu 28 lutego 2025 r. Jego adresatem była Gabriela Lenartowicz, poseł na Sejm RP, przewodnicząca Podkomisji ds. gospodarki odpadami.